Ψάχνοντας εμβόλιο για τον «ιό της ανισότητας»…

Δευ, Μαρ 1, 2021
Thumb_Politiki_Embolio_Ios_Anisotitas

Η έκθεση της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης OXFAM, που δημοσιεύεται κάθε χρόνο με την έναρξη του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ του Νταβός, φέτος είχε τίτλο «Ο ιός της ανισότητας». Εκεί μπορεί κανείς να διαβάσει ότι οι 1000 πλουσιότεροι άνθρωποι στον κόσμο ανέκτησαν τις οικονομικές απώλειες που είχαν κατά το πρώτο κύμα της πανδημίας μέσα σε μόλις 9 μήνες, ενώ για το φτωχότερο κομμάτι του πληθυσμού, αυτό θα πάρει μια δεκαετία. Ή ότι οι αύξηση που είδαν στις περιουσίες τους οι 10 πλουσιότεροι άνθρωποι στον κόσμο (μισό τρισεκατομμύριο δολάρια) θα επαρκούσε για να εμβολιαστεί δωρεάν ολόκληρος ο πλανήτης και να προστατευθούν όσοι κινδυνεύουν από τη φτώχεια!

Αρκετή δημοσιότητα πήρε και ένα πρόσφατο άρθρο του Bloomberg το οποίο επίσης σημείωνε ότι το πιο πλούσιο τμήμα του πληθυσμού των ΗΠΑ έχει βγει κερδισμένο το τελευταίο διάστημα, την ώρα που ο αριθμός των ενηλίκων που δεν μπορούν να καλύψουν τις διατροφικές τους ανάγκες έχει αυξηθεί κατά 28% από το ξέσπασμα της πανδημίας. Είναι χαρακτηριστική η δήλωση ενός αμερικανού οικονομολόγου που φιλοξενείται στο συγκεκριμένο άρθρο: «Μάλλον δεν έχει υπάρξει καλύτερη περίοδος από τη σημερινή για να είσαι πλούσιος στην Αμερική»

 

Τι αποδεικνύουν τα στοιχεία;

Τα παραπάνω στοιχεία, όπως και πολλά ακόμα που βγαίνουν κατά καιρούς στη δημοσιότητα, έχουν μεγάλο ενδιαφέρον και είναι αποκαλυπτικά για τον εξής λόγο: δείχνουν ότι σήμερα παράγεται τεράστιος πλούτος, περισσότερος από ποτέ, ο οποίος θα έφτανε για να ζήσουν πολύ καλύτερα όλοι οι άνθρωποι, όμως βρίσκεται συγκεντρωμένος στα χέρια λίγων ιδιοκτητών ή κατόχων μετοχών μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων. Βέβαια, οι «λίγοι» δεν είναι μόνο οι 10 ή οι 1000 πλουσιότεροι άνθρωποι στον κόσμο, με τους οποίους, για τους δικούς τους λόγους, ασχολούνται πολλές τέτοιες εκθέσεις. Είναι όλοι οι ιδιοκτήτες των μέσων παραγωγής, των μεγάλων εταιρειών κάθε κλάδου σε κάθε χώρα. Όλος αυτός ο τεράστιος πλούτος που παράγεται, αυτά τα νούμερα που ζαλίζουν, δείχνει πόσο υποκριτική είναι η ερώτηση «και πού να βρούμε τα λεφτά;», που αντιτείνουν κάθε φορά οι εκάστοτε κυβερνήσεις στα δίκαια αιτήματα των εργαζομένων και της νεολαίας.

Δείχνει τις τεράστιες δυνατότητες που υπάρχουν σήμερα για να ικανοποιηθούν οι σύγχρονες ανάγκες στην εργασία, την ασφάλιση, τη μόρφωση, την υγεία, τη στέγαση, τον πολιτισμό, τον αθλητισμό, τις διακοπές κλπ. Αυτά μπορεί πριν από 100 χρόνια να αποτελούσαν πολυτέλειες για λίγους, σήμερα όμως με βάση τις δυνατότητες που υπάρχουν, δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι αποτελούν βασικές ανάγκες. Έτσι, δεν είναι «εκτός τόπου και χρόνου» οι νέοι και οι νέες που ονειρεύονται να ζήσουν με αυτά τα δικαιώματα και παλεύουν για αυτό, αλλά όσοι τους καλούν να συμβιβαστούν και να λένε και ευχαριστώ επειδή έχουν… smartphone και ίντερνετ, που οι πιο παλιοί δεν είχαν.

Το καμπανάκι κινδύνου που χτυπάει

Θα αναρωτηθεί κανείς: «Μα καλά, τι συμφέρον έχουν οι ΜΚΟ, οι ιδιοκτήτες των μεγάλων αστικών ΜΜΕ, όλοι αυτοί οι υποστηρικτές του καπιταλισμού να βγάζουν αυτά τα στοιχεία και να μιλούν ανοιχτά για το πρόβλημα της ανισότητας»; Το πράγμα γίνεται ακόμα πιο «παράξενο» αν αναλογιστεί κανείς ότι πριν λίγους μόλις μήνες ακούγαμε συνεχώς για τον «ιό που δεν κάνει διακρίσεις και τους πλήττει όλους του ίδιο».

Ένας παράγοντας είναι σίγουρα ο φόβος των καπιταλιστών και των επιτελείων τους, ιδιαίτερα σε συνθήκες βαθιάς καπιταλιστικής κρίσης, μπροστά στο ενδεχόμενο να ξεσπάσει πιο γενικευμένα τα επόμενα χρόνια η λαϊκή δυσαρέσκεια που υπάρχει και σιγοβράζει. Τα «καμπανάκια κινδύνου» έχουν αρχίσει ήδη να χτυπάνε. «Δεν μπορείς να έχεις βιώσιμη οικονομία και σταθερό πολιτικό σύστημα, όταν από τη μία πλευρά υπάρχει ένα μικρό ποσοστό πλουσίων στον πληθυσμό, που πιστεύουν ότι είναι ανίκητοι, και από την άλλη ένας συνεχώς αυξανόμενος αριθμός ανθρώπων που αισθάνονται ηττημένοι. Είναι προς το συμφέρον του καπιταλισμού να κλείσει αυτό το κενό», αναφέρεται χαρακτηριστικά στο δημοσίευμα του Bloomberg και μάλλον δεν θα μπορούσαμε να το διατυπώσουμε καλύτερα. Με αυτήν την παραδοχή καταρρέει άλλο ένα επιχείρημα που ακούμε συχνά: αυτό που λέει ότι «οι αγώνες απέναντι στο σύστημα δεν έχουν αποτέλεσμα, αυτοί που έχουν την εξουσία θα κάνουν αυτό που θέλουν όσο και αν φωνάζουμε εμείς». Αντίθετα, φαίνεται ότι μετρούν τις διαθέσεις των αδικημένων, αγωνιούν για τη λεγόμενη «κοινωνική συνοχή» γιατί ξέρουν ότι αν οι λαοί το πάρουν απόφαση, έχουν τη δύναμη να φέρουν τα πάνω-κάτω.

Η «γκρίνια» των ριγμένων

Ένας δεύτερος παράγοντας είναι ότι αυτές οι αναλύσεις πιθανώς να εκφράζουν τμήματα της αστικής τάξης τα οποία αυτή τη στιγμή είναι «ριγμένα» στον ανταγωνισμό. Δεν είναι τυχαίο, για παράδειγμα, ότι «οι πιο πλούσιοι του κόσμου» για τους οποίους γίνεται λόγος, είναι, κατά κανόνα, καπιταλιστές που δραστηριοποιούνται στον τομέα των νέων τεχνολογιών, της πληροφορικής, του ηλεκτρονικού εμπορίου κλπ. Απουσιάζουν από τις πρώτες θέσεις εκπρόσωποι της παραδοσιακής μεταποίησης, του εμπορίου καταναλωτικών αγαθών, της ενέργειας, των μεταφορών, του τουρισμού, των κλάδων, δηλαδή, που εξαρτώνται περισσότερο από το επίπεδο της αγοραστικής δύναμης των εργαζομένων. Οι τελευταίοι έχουν κάθε συμφέρον να μπει ένα «χαλινάρι» σε αυτούς που έχουν ξεφύγει στην κούρσα του ανταγωνισμού, αλλά και να ληφθούν ορισμένα μέτρα τόνωσης της λαϊκής κατανάλωσης, αρκεί αυτά να μην ακουμπούν τη δική τους κερδοφορία.

 

Δεν μιλούν για τον πραγματικό «ιό»

Όλες αυτές οι εκθέσεις και τα δημοσιεύματα έχουν ένα κοινό στοιχείο: Μιλούν πάντα για «πλούσιους και φτωχούς», όμως ποτέ για καπιταλιστές και εργαζόμενους. Καταγράφουν το τεράστιο χάσμα στην κατανομή του πλούτου, αλλά ποτέ δεν εξετάζουν πώς και από ποιους παράγεται ο πλούτος αυτός και για ποιον λόγο καταλήγει στα χέρια των «πλουσίων». Μιλούν για τον «ιό της ανισότητας», αλλά όχι για τον πραγματικό «ιό», το εκμεταλλευτικό σύστημα. Αντίθετα, υποστηρίζουν ότι αυτό που βλέπουμε δεν είναι το αποτέλεσμα της φυσιολογικής λειτουργίας του καπιταλισμού, αλλά μιας στρέβλωσής του, του «ακραίου νεοφιλελευθερισμού», της «ασυδοσίας των αγορών» κλπ.

Στο «δια ταύτα» και μετά από τόνους δακρίων για όλες τις αδικίες αυτού του κόσμου, δεν αμφισβητούν ούτε «τρίχα» από το σύστημα της αδικίας. Απλώς, καλούν τις αστικές κυβερνήσεις να πάρουν ορισμένα μέτρα στην κατεύθυνση ενός πιο δίκαιου, πιο ανθρώπινου καπιταλισμού, όπως η φορολόγηση κατά ένα μικρό ποσοστό των περιουσιών των δισεκατομμυριούχων ή ένας φόρος στις χρηματοοικονομικές συναλλαγές και να εξασφαλίσουν ένα ελάχιστο εισόδημα για τους πιο φτωχούς.

Το «πρόβλημα» με όλες τις θεωρίες εξανθρώπισης του καπιταλισμού είναι ότι κανένας καπιταλιστής δεν επενδύει απλά για να βγάλει τα προς το ζειν. Αντίθετα, σε κάθε κύκλο της παραγωγής το κεφάλαιο πρέπει να αυξάνεται με την ενσωμάτωση σε αυτό του μεγαλύτερου μέρος του κέρδους, που βγαίνει από τη δουλειά του εργαζόμενου. Αν δεν το καταφέρνει, αργά ή γρήγορα θα απορροφηθεί από άλλα, μεγαλύτερα κεφάλαια. Έτσι οι καπιταλιστές είναι αναγκασμένοι να επιδιώκουν πάντα το μέγιστο ποσοστό κέρδους. Για να το πετύχουν, προσπαθούν να συμπιέζουν τους μισθούς και τα δικαιώματα της εργατικής τάξης, να αυξάνουν δηλαδή τον βαθμό εκμετάλλευσης, κάτι που στη γλώσσα τους ονομάζουν «βελτίωση της ανταγωνιστικότητας». Έτσι, η συσσώρευση της φτώχειας στη μία πλευρά δεν είναι αστοχία, αλλά προϋπόθεση για τη συσσώρευση πλούτου στην άλλη, όπως η μία πλευρά της τραμπάλας δεν μπορεί να μένει ψηλά αν η άλλη δεν μένει χαμηλά.

Οι ίδιοι που κερδίζουν στη «διανομή», κερδίζουν και στην «αναδιανομή»

Το αστικό κράτος δεν είναι ουδέτερος διαιτητής σε αυτή τη διαδικασία, αλλά μηχανισμός που εξασφαλίζει την εξουσία και τα συμφέροντα των καπιταλιστών. Έτσι, όλες οι κυβερνήσεις, ανεξάρτητα από το ιδεολογικό τους πρόσημο και από το ακριβές «μείγμα» διαχείρισης που επιλέγεται κάθε φορά, κινούνται στην κατεύθυνση της «ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας». Γι’ αυτό και είδαμε, για παράδειγμα, την κυβέρνηση του σοσιαλδημοκρατικού ΣΥΡΙΖΑ να ψηφίζει μέτρα που συνήθως χαρακτηρίζονται «νεοφιλελεύθερα», όπως η απελευθέρωση των ομαδικών απολύσεων, οι ιδιωτικοποιήσεις λιμανιών και αεροδρομίων, οι πλειστηριασμοί κ.ά.

Μέσω της φορολογίας, το κράτος έρχεται όντως να πραγματοποιήσει μια αναδιανομή του πλούτου, όμως πάλι υπέρ του κεφαλαίου. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ελλάδα τα φορολογικά έσοδα που προέρχονται από τους επιχειρηματικούς ομίλους κυμαίνονται κάθε χρόνο και με όλες τις κυβερνήσεις στο 5-7%, ενώ όλα τα υπόλοιπα προέρχονται από τις τσέπες των λαϊκών οικογενειών. Η αναλογία αλλάζει εντελώς όταν μιλάμε για τα διάφορα χρηματοδοτικά πακέτα, τα προγράμματα δημοσίων επενδύσεων κλπ, που κατευθύνονται κατά το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος τους στο μεγάλο κεφάλαιο. Αυτό βλέπουμε να συμβαίνει και τώρα, με τα «εργαλεία» επεκτατικής πολιτικής που έχει διαμορφώσει η ΕΕ και υλοποιεί στη χώρα μας η ΝΔ, αν και επίσης υποτίθεται ότι είναι έξω από τη «νεοφιλελεύθερη» λογική της. Και φυσικά ο λογαριασμός των φουσκωμένων χρεών και ελλειμμάτων, θα πάει και πάλι στους λαούς.

Δεν υπάρχει καιρός για χάσιμο!

Έχει αποδειχθεί ξανά και ξανά ότι ο «δίκαιος καπιταλισμός» υπάρχει μόνο στα παραμύθια που συνήθως αφηγούνται σοσιαλδημοκρατικές δυνάμεις, όπως είναι στην Ελλάδα ο ΣΥΡΙΖΑ, το ΚΙΝΑΛ και το Μέρα-25, αλλά τελευταία έχουν γίνει αγαπητά και σε πολλούς άλλους υπερασπιστές του συστήματος. Στην πραγματική ζωή, αυτή που ζουν οι λαοί στην Ελλάδα και όλες τις χώρες, καπιταλισμός σημαίνει να δουλεύουν οι πολλοί για να πλουτίζουν οι λίγοι. Κι αυτό γιατί τόσο η διανομή όσο και η αναδιανομή του πλούτου καθορίζεται τελικά από το ποιος έχει την ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής. Αυτό είναι που πρέπει να αλλάξει.

Όσες φορές οι λαοί πίστεψαν αυτά τα παραμύθια, αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να χάσουν πολύτιμο χρόνο, να βρεθούν σε χειρότερη θέση από ότι ήταν πριν. Είδαν να επικρατεί η απογοήτευση και σύντομα να επιστρέφουν αυτοί που είχαν διώξει πριν, ακόμα πιο αποφασισμένοι να υλοποιήσουν τις αντιλαϊκές πολιτικές τους, πλέον χωρίς… δισταγμούς. Αυτό συμβαίνει και σήμερα στην Ελλάδα με την κυβέρνηση της ΝΔ να έχει πάρει τη σκυτάλη από τον ΣΥΡΙΖΑ και να επιτίθεται σαν οδοστρωτήρας σε όλα τα δικαιώματα των εργαζομένων και της νεολαίας, εντείνοντας παράλληλα την καταστολή και τον αυταρχισμό.

Σε αυτό το πλαίσιο, τα σκονισμένα παραμύθια της σοσιαλδημοκρατίας έχουν βγει ξανά από τα συρτάρια. Όμως σήμερα υπάρχει, ακόμα και στη νεολαία, πείρα που μπορεί και πρέπει να αξιοποιηθεί. Είναι η πείρα τόσο από τα χρόνια της διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, όσο και από την ουσιαστική στήριξη που παρέχει τον τελευταίο 1,5 χρόνο στην κυβέρνηση της ΝΔ.

Δεν υπάρχει περιθώριο για άλλο χάσιμο χρόνου! Όποιος νέος και νέα αγανακτεί με τις εικόνες της ανισότητας, όποιος δεν ανέχεται την αδικία, όποιος νιώθει να ασφυκτιά μη μπορώντας να ζήσει όπως θα ήθελε, έναν δρόμο και μια επιλογή έχει: Να απορρίψει κάθε πρόταση που κινείται στα πλαίσια αυτού του συστήματος και να πάρει τη θέση του στις γραμμές και στο πλάι της ΚΝΕ και του ΚΚΕ, στον όμορφο και μεγάλο αγώνα για την ανατροπή του!