Ανασκόπηση ατομικής ευθύνης και «ελευθερίας» επιλογών

Παρ, Ιαν 1, 2021
1084.8.1

Σε όλη την πορεία εξέλιξης της πανδημίας έχει συζητηθεί αρκετά το θέμα της ατομικής ευθύνης ως αναγκαίας προϋπόθεσης για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Το μεγάλο ζητούμενο της εποχής, όπως συχνά λέγεται, είναι «η υπεράσπιση της φιλελεύθερης δημοκρατίας που διασφαλίζει ότι ο κάθε άνθρωπος έχει την ελευθερία αλλά και την υποχρέωση να γίνεται μοχλός ανάπτυξης συνολικά της κοινωνίας».

Είναι πρόβλημα κάθε άνθρωπος να έχει υπεύθυνη στάση απέναντι στην κοινωνία; Όχι βέβαια. Γίνεται όμως τόση συζήτηση για να πειστεί η πλειοψηφία του κόσμου για κάτι τόσο προφανές; Μάλλον όχι. Ας θέσουμε λοιπόν εξ αρχής δύο βασικά ερωτήματα. Αρκεί η ατομική προσπάθεια για να αντιμετωπιστούν μια σειρά προκλήσεις και προβλήματα του σύγχρονου κόσμου; Με ποιες προϋποθέσεις η συμβολή του κάθε ανθρώπου σε κοινούς για όλη την κοινωνία στόχους μπορεί να έχει ουσιαστικά αποτελέσματα;

 

Η κοινωνική υπευθυνότητα…

Σε όλη την πορεία της πανδημίας το ΚΚΕ και η ΚΝΕ δήλωναν σε όλους τους τόνους ότι ο λαός και η νεολαία χρειάζεται να τηρούν τα υγειονομικά μέτρα. Όχι γιατί αυτό απαιτούσε η κυβέρνηση και οι αστικοί θεσμοί αλλά γιατί ο ίδιος ο λαός έπρεπε, να σταθεί όρθιος και δυνατός, να συνεχίσει να παλεύει, κάτω από όλες τις συνθήκες, για τη ζωή που του αξίζει.

Αποδείχθηκε όμως, πως οι θυσίες της συντριπτικής πλειοψηφίας του κόσμου στο πρώτο κύμα της πανδημίας δεν αρκούσαν για να αποτρέψουν το τραγικό δεύτερο κύμα ακριβώς γιατί με την εγκληματική πολιτική της κυβέρνησης το κράτος δεν «υλοποίησε» καμία από τις ευθύνες που είχε για την προστασία της υγείας του πληθυσμού.

Το «κύμα» λοιπόν της ιδεολογικής επίθεσης με το περιτύλιγμα του «ελλείμματος ατομικής ευθύνης» ενισχύθηκε ακριβώς όταν ευρύτερα τμήματα του λαού και της νεολαίας έρχονταν συνεχώς αντιμέτωπα με προβλήματα που σίγουρα δεν ήταν δική τους ευθύνη να λύσουν. Και αυτό όχι μόνο για τα θέματα που προέκυπταν με την πανδημία αλλά και για μια σειρά άλλα βάσανα με τα οποία ήρθε αντιμέτωπος ο κόσμος τους προηγούμενους μήνες. Έτσι επιφορτιστήκαμε με μπόλικη ατομική ευθύνη και για τις ακόλουθες περιπτώσεις:

  • Ο καθένας μόνος του πρέπει να φροντίσει την υγεία του παίρνοντας υπόψη ότι τα νοσοκομεία είναι επιβαρυμένα και έχουν μετατραπεί σε συστήματα μιας νόσου. Ας μην ξεχάσει ποτέ κανείς ότι μετά την τραγική απώλεια γυναίκας στην Καστοριά στο πρώτο κύμα της πανδημίας, που η εντολή ήταν «μείνετε σπίτι», ενημερωθήκαμε πως έχουμε ευθύνη να μην παραμελούμε την παρακολούθηση της υγείας μας!
  • Ο κάθε εργαζόμενος οφείλει να συμπεριφέρεται με υπευθυνότητα όσον αφορά την τήρηση των υγειονομικών μέτρων στους χώρους δουλειάς. Το κράτος όταν οι εργαζόμενοι δείχνουν «ανεμελιά» είναι εκεί! Ας μην ξεχάσουμε το πρόστιμο σε εργαζομένους που ενώ η εργοδοσία δήλωνε ότι θα τηλεργάζονταν αυτοί βρέθηκαν (εθελοντικά μάλλον…) μετά από έλεγχο στον φυσικό χώρο εργασίας τους!
  • Ο καθένας ακολουθώντας τις οδηγίες των «ειδικών» και των δυνατοτήτων που προσφέρει η επιστήμη πρέπει έχει ευθύνη να προστατεύεται από φυσικές καταστροφές. Το κράτος πλέον δίνει έγκαιρα πληθώρα επιλογών μπροστά σε έκτακτες καταστάσεις. Ας μην ξεχάσουμε ότι μπροστά στο «χτύπημα» από τον Ιανό ενημερωθήκαμε πως όσοι μένουν σε υπόγεια και συνολικά σε επικίνδυνες περιοχές έπρεπε να μετακομίσουν σε σπίτια φίλων και συγγενών ώστε να μην κινδυνέψουν!     

Με βάση λοιπόν τα παραπάνω, αλλά και πολλά ακόμη που συνέβησαν, ακούσαμε πολλά όσον αφορά τις ευθύνες και τις αρμοδιότητες του αστικού κράτους. Πως σε γενικές γραμμές αυτό θα παρεμβαίνει «όπου υπάρχει κάποιο έλλειμμα υπευθυνότητας των πολιτών ώστε σαν υπερασπιστής του κοινού συμφέροντος να διασφαλίζει την ομαλή λειτουργία της κοινωνίας στο πλαίσιο που καθορίζουν οι αντοχές τις οικονομίας».

Πόσο προοδευτική, αλήθεια, μπορεί να είναι αυτή η λογική; Η απάντηση προκύπτει αν αναλογιστούμε δύο αντιφατικές πλευρές της πραγματικότητας που όλοι έχουμε βιώσει. Πρώτον, η λογική «μέχρι εδώ μπορεί το κράτος» εμφανίζεται σαν δικαιολογία, όταν η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι δεν μπορούν να παρθούν μέτρα για το ασφαλές άνοιγμα των σχολείων γιατί το δημοσιονομικό κόστος θα ήταν μεγάλο, αλλά εξαφανίζεται όταν το κράτος πρέπει να αποζημιώσει μια σειρά από μονοπωλιακούς ομίλους για τη χασούρα που είχαν την περίοδο της πανδημίας. Δεύτερον, ενισχύει τον αυταρχισμό του όταν είναι να επιβάλει πρόστιμα ακόμα και σε εργολαβικούς εργαζόμενους που επιστρέφουν από την δουλειά. Όταν όμως οι κλινικάρχες δεν έδειξαν υπευθυνότητα ώστε να μπει ο ιδιωτικός τομέας στον πόλεμο με τον ιό τους έκαναν «συστάσεις» και τους έταξαν μεγαλύτερες αποζημιώσεις! 

1084.8.2

Μια αντίφαση…

Όταν οι «υμνητές» της αστικής δημοκρατίας «τρακάρουν» στην βάναυση πραγματικότητα της εξέλιξης της πανδημίας και των επιπτώσεων της νέας καπιταλιστικής κρίσης στη ζωή της πλειοψηφίας του λαού και της νεολαίας, έχουν έτοιμη την απάντηση: «Παρά τα προβλήματα, στο δυτικό κόσμο ο κάθε άνθρωπος έχει την ελευθερία να αποφασίσει τι είναι προς το συμφέρον του, μπορεί να προτείνει λύσεις και να κριθεί για τις επιλογές του», και όπως όλοι οι αστοί ομονοούν «η άλλη λύση είναι ο ολοκληρωτισμός, η αντιμετώπιση της κοινωνίας σαν άμορφη μάζα, το πνίξιμο της προσωπικότητας του κάθε ατόμου».

Όσοι συντάσσονται με την παραπάνω άποψη σε αρκετές περιπτώσεις έχουν βρεθεί στη δύσκολη θέση να επιχειρηματολογούν υπέρ των αποφάσεων της κυβέρνησης σε μια κατεύθυνση αντίθετη στα «υψηλά» τους ιδανικά. Έτσι, όλοι όσοι αυτό το διάστημα έσπασαν τη σιγή νεκροταφείου που ήθελε να επιβάλλει η κυβέρνηση, τηρώντας τα υγειονομικά μέτρα, κατά τους ραψωδούς της «ελευθερίας» έπρεπε να «συνετιστούν» με τα ρόπαλα των ΜΑΤ και τις αύρες της αστυνομίας. Με πρόσχημα την πανδημία μια σειρά αστοί πολιτικοί και δημοσιολογούντες έχουν δικαιολογήσει μια σειρά από μέτρα που εντείνουν τον αυταρχισμό και την καταστολή απέναντι σε «πολίτες που ελεύθερα πρέπει να αποφασίζουν και να κρίνονται για τις επιλογές τους»!

Επιπλέον την ίδια στιγμή που «εξοργίζονται» για το πώς τα «ολοκληρωτικά καθεστώτα» αντιμετωπίζουν την κοινωνία σαν άμορφη μάζα, ταυτόχρονα οι ίδιοι προβαίνουν στην πιο άγρια προπαγάνδα κοινωνικού κανιβαλισμού. Τα περίφημα επιχειρήματα πως «στη Σουηδία δεν μπήκε μπροστά το κομματικό όφελος για αυτό η οικονομία έμεινε ανοικτή» ή πως «για να δοθεί αύξηση σε όσους υγειονομικούς είναι στις ΜΕΘ να κοπούν οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων» είναι ορισμένα μόνο από τα όσα το τελευταίο διάστημα έχουν προτείνει οι θιασώτες της αστικής δημοκρατίας.

Οι «αντιφάσεις» και ο αυτοεξευτελισμός που ενίοτε επιδίδονται αρκετοί απολογητές του συστήματος ευδοκιμούν ακριβώς πάνω στο έδαφος των σάπιων αξιών του καπιταλισμού.

 

…και η μοναδική ελεύθερη επιλογή

Οι «μεγάλες ιδέες» για τον άνθρωπο και το πόσο «ελεύθερος» είναι να εξελιχθεί για το συμφέρον όλης της κοινωνίας σμπαραλιάζονται μπροστά στη σκληρή καθημερινότητα. Αυτό το σύστημα είναι που θέλει να βλέπουμε τον διπλανό μας ως «εμπόδιο» και ανταγωνιστή στην δική μας προσπάθεια. Ας σκεφτούμε ότι η κοινή θέληση όλων μας να τηρήσουμε τα υγειονομικά μέτρα στην πρώτη φάση της πανδημίας, όταν η προμήθεια των ατομικών μέτρων προστασίας ήταν «ατομική ευθύνη», οδήγησε πολλούς να «ανταγωνίζονται» για το ποιος θα πάρει αντισηπτικό από το ράφι του σούπερ μάρκετ…

Όσο για την «ελευθερία» επιλογών, ας σκεφτούμε ότι μετά το «δεν μπορούμε να γεννήσουμε λεωφορεία» η λύση που προτάθηκε από συγκεκριμένους «ειδικούς» για να μην συνωστιζόμαστε στα ΜΜΜ ήταν να πηγαίνουμε με τα πόδια… Αντίστοιχες «επιλογές» είχαμε πολλές. Ας σκεφτούμε μόνο όσους εργαζόμενους «ελεύθερα» δεν έλεγαν ότι έχουν κάποιον που νοσεί στο σπίτι ή οτι έχουν οι ίδιοι συμπτώματα για να μην απολυθούν από τη δουλεία τους!

Η μοναδική ελεύθερη επιλογή που μπορεί να κάνει η νεολαία σήμερα μακριά από κάθε είδους καταναγκασμούς είναι η αμφισβήτηση της παραλυτικής σκέψης ότι δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική. Να συγκρουστεί με την λογική «πατάμε επί πτωμάτων» για να επιτύχουμε τους ατομικούς μας στόχους. Ελευθερία είναι να συνειδητοποιείς σήμερα μέσα από τη βαθύτερη γνώση του κόσμου γύρω μας, πως είναι ρεαλιστικός στόχος και ανάγκη της εποχής η ανατροπή της καπιταλιστικής κοινωνίας. Σε αυτόν τον αγώνα θα αναπτύσσεται δημιουργικά και η προσωπικότητα του καθενός, θα ενισχύονται τα στοιχεία της αλληλεγγύης, της εμπιστοσύνης στη δύναμη του ανθρώπου να κινεί την ιστορία προς τα μπροστά, η αποφασιστικότητα και η αντοχή απέναντι στις δυσκολίες, η στηριγμένη στη γνώση αισιοδοξία ότι τα πράγματα μπορούν να γίνουν αλλιώς. Σε αυτόν τον αγώνα τα μέλη και στελέχη της ΚΝΕ θα δίνουν το καλύτερό τους εαυτό.

1084.9.1

Σε αυτές τις εικόνες η κυβέρνηση είδε την ανευθυνότητα.

Στην πραγματικότητα όμως καθρεφτίζεται η ατομική ευθύνη του καθενός να αγωνίζεται για τα σύγχρονα δικαιώματά του!

1084.9.2